Projekty realizowane w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2014-2020 to nie tylko wskaźniki, budżety, sprawozdania i płatności. Choć są to nieodłączne elementy, przede wszystkim każdy projekt kryje w sobie konkretne pomysły, wartości i marzenia osób go realizujących, a także historie tych, którzy skorzystali z ich realizacji.

Niektóre z nich chcemy Wam przybliżyć poprzez "Historie projektów" - cykl, który prezentuje ich bardziej ludzki (ale i zwierzęcy - jak w 1., 13. i 14. odcinku) wymiar naszych wybranych projektów. Zapraszamy do lektury!

Przybyli 2 tysiące lat temu, a zawładnęli wyobraźnią współczesnych. Choć słowo „gotyk” jest jednym z najważniejszych pojęć w kulturze europejskiej, o Gotach na ogół wiemy niewiele. Za to archeolodzy i historycy z położonego na polsko-ukraińskim pograniczu Hrubieszowa potrafią o nich opowiadać godzinami:

Te plemiona z południowej Skandynawii szukały nowych, lepszych ziem dla osiedlenia się – tłumaczy Bartłomiej Bartecki, dyrektor miejscowego Muzeum im. ks. Stanisława Staszica, koordynator polskiej części projektu. – Wiedzieli, że bardziej na południe, po drugiej stronie Morza Bałtyckiego są lepsze gleby i w I wieku n.e. na łodziach dotarli na Pomorze, skąd po kilku pokoleniach wyruszyli w kolejną wielką wędrówkę – w kierunku południowo-wschodnim, gdzie są jeszcze lepsze gleby.

W ten sposób, jeszcze przed nastaniem Słowian, zawładnęli ogromnym obszarem – od Pomorza aż po Krym i Bałkany.

Mieli pełną świadomość tego, że na Krymie są świetne warsztaty szklarskie, że można prowadzić handel na szeroką skalę i po prostu wędrowali w kierunku południowo-wschodnim, do krainy Oium, do swojej „ziemi obiecanej”.

Wędrując wzdłuż rzek dotarli jednak najpierw do Kotliny Hrubieszowskiej nad Bugiem, gdzie znaleźli znakomite warunki dla rolnictwa i wyżywienia powiększającej się społeczności, dlatego wielu z nich postanowiło zostać tu na stałe. Był ku temu jeszcze jeden powód:

Region hrubieszowsko-włodzimierski – jak spojrzymy na mapę Europy – jest prawie dokładnie w połowie drogi między Morzem Bałtyckim a Morzem Czarnym. Goci mieli tego pełną świadomość – celowo osiedlili się tutaj, bo wiedzieli, że to jest świetne miejsce do… biznesu. Sprowadzali z północy bursztyn czy skóry, pożądane przez dalekie Południe, a z kolei stamtąd sprowadzali wino, naczynia i paciorki szklane, luksusowe wyroby z brązu i srebra. Posługiwali się przy tym rzymskimi denarami, których znaleziono dotąd w naszym regionie co najmniej kilka tysięcy sztuk. To jest taka soczewka kulturowa – mix różnych elementów z różnych zakątków Europy – tutaj właśnie, na pograniczu polsko-ukraińskim.

Począwszy od lat 70. ubiegłego wieku teren ten, za sprawą m.in. badań wykopaliskowych prof. Andrzeja Kokowskiego z UMCS w Lublinie, stał się prawdziwym „archeologicznym Eldorado”, przyciągając badaczy historii. Do dziś w tym miejscu znajdowane są setki eksponatów. A dzięki utworzeniu skansenu archeologicznego „Wioska Gotów”, ożywianego przez grupę rekonstrukcyjną, miejsce to przyciąga również licznych turystów:

Dla nas jest to przede wszystkim przygoda. Możemy pokazywać jak ci ludzie się ubierali, jak wyglądali, co tworzyli, jak żyli. Są wśród nas historycy, archeolodzy, studenci, ale są też panie, które na co dzień zajmują się domem czy panowie, którzy wykonują zawody niezwiązane z historią – po prostu mieszkańcy regionu, których zaraziliśmy tym bakcylem – opowiada pani Anna Mucha, która już od 8 lat działa w Grupie Rekonstrukcyjnej „Wioska Gotów”. Od czasu do czasu członkowie tego ponad 30-osobowego zespołu przebierają się w gockie stroje i wykonują naczynia z epoki, szklane paciorki, tkają, gotują historyczne potrawy. – Nasze stowarzyszenie jest już wielopokoleniowe – od babć po wnuki. Ale jest to też okazja, by zainteresować innych – ci, którzy nas odwiedzają, w ślad za tym sięgają po książki na temat wydarzeń sprzed 2 tysięcy lat…

Z tych doświadczeń postanowili skorzystać pasjonaci, muzealnicy i samorządowcy z Włodzimierza na Ukrainie zapraszając do współpracy polskich partnerów z Gminy Hrubieszów i hrubieszowskiego muzeum.

Cały czas to, co robiliśmy tutaj było skrupulatnie obserwowane przez naszych przyjaciół z Ukrainy. Przyjeżdżali wielokrotnie do nas na wizyty studyjne i konferencje, mamy też zaprzyjaźnionych naukowców-archeologów na Ukrainie. Gdy zobaczyli, że po tej stronie Bugu coś tak fajnego w archeologii można zrobić, że to generuje ruch turystyczny, dostrzegli potencjał również dla siebie. Było łatwiej, bo wcześniej wspólne projekty były już realizowane, więc zapytali, czy moglibyśmy włączyć się w promocję archeologii po drugiej stronie granicy – wyjaśnia dyrektor muzeum.

W ten sposób narodził się projekt GothicWay („Gocka ścieżka: wspólna rekonstrukcja historyczna i wirtualna podróż do przeszłości”). W jego efekcie powstała wirtualna wycieczka po Wiosce Gotów, trójwymiarowe modele naszych skandynawskich praprzodków, zakupione zostały interaktywne panele dotykowe, zrealizowano multimedialny film animowany „Życie Gotów” oraz podobną produkcję dla dzieci pt. „Magiczna opowieść gocka”, zadbano też o dostępność dla osób niepełnosprawnych. W ocenie partnerów projektu, polsko-ukraińskie dziedzictwo Gotów to potencjał do współpracy na długie lata:

Absolutnie tak – podsumowuje Bartłomiej Bartecki. – Kiedy, mimo zawirowań, udało nam się zorganizować podsumowującą konferencję, otworzyło się mnóstwo nowych pomysłów, możliwości. Chcemy w kolejnych latach organizować cykliczne konferencje archeologiczne na różne tematy, a może nawet wspólne kampanie wykopaliskowe. Identyczne przedmioty możemy oglądać w gablotach muzealnych u nas w Hrubieszowie czy u kolegów we Włodzimierzu. Jest to ogromne pole do współpracy, jej potencjał jest bardzo duży…

 Więcej na temat projektu można znaleźć tutaj